Zgrubienie w piersi nie jest jednoznaczne z rozpoznaniem raka piersi. Guzek jest pojęciem ogólnym – obejmuje zmiany zarówno łagodne nowotwory piersi (np. włókniak w piersi, tłuszczak, ropień), jak i złośliwe. Większość, bo ok. 80 proc. rozpoznanych zmian w piersiach, po przeprowadzeniu badań diagnostycznych, okazuje się Demographic characteristics of women with ASC-H/HSIL cytology. This study included a total of 1183 cases with cytological ASC-H/HSIL positivity and immediate histological examination results. Among them, 807 cases (68.2%) were classified as ASC-H and 376 cases (31.8%) were classified as HSIL. Co powoduje ASC-H? Przyczyny ASC-H w szyjce macicy obejmują wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) infekcja, zapalenie, stan pomenopauzalny, wcześniejsza radioterapia i nieumyślne pobieranie próbek komórek endometrium. Czy ASC-H w badaniu cytologicznym oznacza raka? Nie. ASC-H nie oznacza raka. 22.6. - 22.7. Čeprav je zelo čustveno znamenje, Rak svoje občutke pogosto skriva.Ko je prizadet, se umakne vase. Njegov trd oklep je zgolj ščit pred zunanjim svetom, pod njim pa se skriva zelo občutljivo bitje. Zares dobro ga bo lahko spoznal le tisti, ki bo v to vložil veliko časa in potrpljenja.Rak je muhaste narave in pogosto Understanding Cervical Changes: A Health Guide. This guide helps you learn about cervical cancer screening. It explains when to get screened and next steps after a normal or abnormal Pap or human papillomavirus (HPV) test result. It may be reassuring to know that most abnormal cervical screening results are not cervical cancer, but rather early Vay Tiền Trả Góp Theo Tháng Chỉ Cần Cmnd Hỗ Trợ Nợ Xấu. Witam , moja cytologia wyszła nie najlepiej. Grupa III, stan zapalny, nadzerka oraz widoczne komórki ASC-US o nieokreślonym znaczeniu. Miałam robiona kolposkopie która nic nie wykazała wiec musiałam mieć wycinki do pobrania w kilku miejscach :( teraz czekam na wyniki , zostały dwa tygodnie :( strasznie się boje. Czy to coś poważnego ? Nie śpię po nocach a moja ginekolog nie jest w stanie nic powiedzieć. A może nic nie mówi, bo diagnoza nie jest najlepsza? Może ona już wie, że to rak. Czy wyniki mogą na to wskazywać? Co powinnam zrobić? Wykonać jakieś inne badania? Bardzo proszę o fachową odpowiedź, bo już sama nie wiem co mam na ten temat myśleć. Proszę o pomoc. Pozdrawiam KOBIETA, 20 LAT ponad rok temu Poronienie Witaj. Według nomenklatury Bethesda cytologia ASC-US mówi tylko tyle, że cytolog widzi coś nieprawidłowego, ale nie może określić dokładnie co, jednakże na pewno wyklucza komórki rakowe (gdyby też je podejrzewał, postawiłby grupę ASC-H). Nie wiem w jakim jesteś wieku, bo postępowanie jest różne. Gdy masz mniej niż 25 lat, powinno się powtórzyć cytologię za rok. Gdy Jesteś starsza postępowaniem z wyboru powinno być oznaczenie czy jesteś nosicielem wirusa brodawczaka ludzkiego (DNA HPV) a nie kolposkopia. Jeśli wynik na nosicielstwo wirusa HPV wyjdzie ujemny, nie masz powodów do niepokoju i cytologię należy wykonać za 3 lata. Co do słowa nadżerka to już wiele powiedziano, że jest to stare określenie i jako takiej "fizjologicznej nadżerki" nie leczy się. Poczytaj sobie na stronach i Pozdrawiam 0 Szanowna Pani! Określenie ASCUS oznacza dokładnie „atypowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego o nieokreślonym znaczeniu”. Istnieją dwie sytuacje, kiedy wynik cytologii oznaczany jest jako ASCUS. Należą do nich: 1) zmiany związane z zakażeniem wirusem ludzkiego brodawczaka (HPV) – tzw. atypia koilocytowa, 2) rozmazy, w których rzeczywiście nie można odróżnić zmian łagodnych, reaktywnych lub zwyrodnieniowych od LSIL, HSIL lub raka inwazyjnego. Skala Papanicolau jest coraz rzadziej stosowana. Wynik Papanicolau II/III zaliczany jest do grupy wyników podejrzanych. Grupa II określa cytologię typową dla kobiet prowadzących życie seksualne, w której obok komórek prawidłowych stwierdza się także komórki zapalne. Grupa III to wyniki „podejrzane” – w rozmazie stwierdza się komórki nieprawidłowe. Ważne jest w tym przypadku nasilenie zmian, w związku z czym powinno pojawić się dookreślenie: CIN1 (dysplazja małego stopnia) lub CIN2 (dysplazja średniego stopnia) lub CIN3 (dysplazja dużego stopnia. W Pani przypadku prawidłowym postępowaniem jest wykonanie testu molekularnego HR HPV LUB dwóch badań cytologicznych w odstępach sześciomiesięcznych. Test HR HPV służy do wykrywania obecności DNA lub mRNA wysokoonkogennych wirusów brodawczaka ludzkiego. Testy nie wykrywają zmian CIN, AIS i raka. Ich wartość w weryfikacji nieprawidłowych wyników badania cytologicznego polega na określeniu ryzyka rozwoju zmian przedrakowych i raka szyjki macicy. Dwukrotny prawidłowy wynik cytologiczny lub negatywny wynik badania HR HPV pozwala na powrót pacjentki do standardowych badań przesiewowych. Dodatni wynik HR HPV lub nieprawidłowy wynik cytologiczny jest wskazaniem do weryfikacji kolposkopowej. 0 Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych znajdziesz do nich odnośniki: Cytologia i nieprawidłowe komórki nabłonka płaskiego ASC – odpowiada Lek. Paweł Baljon Co oznacza wynik ASC-US w cytologii? – odpowiada Dr n. med. Tomasz Basta Co znaczą te wyniki badań cytologii? [PORADA EKSPERTA] – odpowiada Lek. Jarosław Maj Wynik badania cytologicznego i trzecia grupa – odpowiada Lek. Jarosław Maj Co oznacza wynik ASC-US w cytologii u 38-latki? – odpowiada Lek. Aleksandra Witkowska Co znaczy, gdy stwierdzono obecność nieprawidłowych komórek nabłonkowych (ASC)? – odpowiada Lek. Michał Lenard Nieprawidłowy wynik cytologii i usunięcie trzonu macicy – odpowiada Lek. Paweł Baljon Wynik cytologii 26-latki a współżycie – odpowiada Lek. Jarosław Maj Czy taki wynik cytologii jest niepokojący? – odpowiada Lek. Jarosław Maj Obecność nieprawidłowych komórek nabłonkowych ASC w wyniku cytologii – odpowiada Lek. Jarosław Maj artykuły Badanie cytologiczne, nazywane cytologią, pozwala na wczesne wykrycie raka szyjki macicy. Na czym polega cytologia i jak interpretować jej wynik? Czym są grupy cytologiczne? Co robić, gdy wynik nie jest prawidłowy? Badanie cytologiczne to podstawowe badanie ginekologiczne, które w wieku rozrodczym powinno się wykonywać raz na 3 lata. Dlaczego jest takie ważne dla zdrowia kobiety? Co oznaczają jego wyniki przedstawiane jako grupy cytologiczne? Spis treściJak przebiega badanie cytologiczne?Jak często robić cytologię?Wyniki cytologii - jak je odczytywać?Nieprawidłowy wynik cytologii - co dalej?Zmiany w obrazie histopatologicznym szyjki macicyRola wirusa HPV w etiologii raka szyjki macicy Poradnik Zdrowie: nowotwory ginekologiczne Jak przebiega badanie cytologiczne? Cytologia to proste badanie, które można wykonać podczas zwykłej wizyty u ginekologa. Lekarz prosi o wygodne ułożenie się w fotelu ginekologicznym. W celu uwidocznienia tarczy szyjki macicy, wprowadza do pochwy wziernik, a następnie za pomocą szczoteczki o elastycznych włóknach pobiera wydzielinę zawierającą komórki błony śluzowej pochodzące z nabłonka tarczy i kanału szyjki macicy. Tak pobrany materiał należy bezzwłocznie rozprowadzić na szkiełku i utrwalić (metoda cytologii konwencjonalnej) lub umieścić w specjalnym pojemniku z podłożem płynnym (cytologia na podłożu płynnym). Próbkę należy odpowiednio oznakować: numerem badania, nazwiskiem, imieniem pacjentki oraz dołączyć skierowanie. Ważna jest również informacja dotycząca ostatniej miesiączki oraz ewentualnej hormonoterapii stosowanej przez pacjentkę. Czytaj również: Bezpłatne szczepienia przeciwko HPV w całej Polsce Konizacja szyjki macicy - co to za zabieg, kiedy jest potrzebny i jak się do niego przygotować? Jak często robić cytologię? Obecnie rezygnuje się z badań profilaktycznych u kobiet poniżej 21 roku życia. Zauważono, że w tej grupie dodatni wynik badania cytologicznego - LSIL/HPV nie jest wskaźnikiem ryzyka zmian o charakterze CIN II, gdyż większość z nich ulega samoistnej regresji, a dalsza diagnostyka może prowadzić jedynie do niepotrzebnie okaleczających procedur medycznych. Dlatego nawet w przypadku wczesnej inicjacji seksualnej czy współistnienia innych czynników ryzyka, nie zaleca się wykonywania cytologii poniżej 21. roku życia. W Polsce program badań profilaktycznych w kierunku raka szyjki macicy jest kierowany do kobiet po 25. roku życia i w przypadku uzyskania wyniku prawidłowego i braku czynników ryzyka, wystarczy powtarzanie cytologii co trzy lata. Po 30. roku życia zaleca się równoczasowe wykonanie badania cytologicznego oraz testu HPV. Uważa się, że jeśli poprzednie wyniki były prawidłowe, można zakończyć prowadzenie badań profilaktycznych po 65. roku życia. Należy zwrócić uwagę, że zastosowanie szczepionki przeciw wirusowi HPV nie zwalnia z konieczności robienia cytologii. Zalecenia co do częstości badań są takie same. Jedynie zabieg histerektomii skutkuje brakiem konieczności prowadzenia dalszej profilaktyki. Szczególną grupę stanowią kobiety: zakażone HIV lub HPV wysokiego ryzyka onkogennego, przyjmujące leki immunosupresyjne bądź leczone w przeszłości z powodu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (CIN) lub raka szyjki macicy. U nich badanie cytologiczne należy powtarzać co 12 miesięcy. Wyniki cytologii - jak je odczytywać? George Papanicolaou był amerykańskim ginekologiem, pionierem badania cytologicznego i od jego nazwiska wzięła nazwę klasyfikacja służąca do opisywania wyników tego badania. Obecnie uważa się ją za niewystarczającą w przekazywaniu istotnych z klinicznego punktu widzenia informacji pomiędzy cytologiem a ginekologiem. Jednak warto się z nią zapoznać, ponieważ nadal jest używana przez wielu lekarzy w Polsce. Obecnie powinno się stosować System Bethesda, czyli system klasyfikacji wprowadzony przez Narodowy Instytut Onkologii USA w 1991 roku oraz zmodyfikowany w roku 2001. Istotne było wprowadzenie pojęcia jakości rozmazu, opracowano również standardy pobierania materiału cytologicznego oraz postępowania dla pacjentek z nieprawidłowym wynikiem. Grupy cytologiczne Wyróżnia się pięć grup cytologicznych: 1 GRUPA - wyłącznie prawidłowe komórki nabłonka 2 GRUPA - najczęściej występujący wynik, zwłaszcza w grupie kobiet aktywnych seksualnie; obok prawidłowych komórek stwierdza się obecność komórek zapalnych, jednak bez komórek nieprawidłowych; uważany za wynik prawidłowy 3 GRUPA - obecne są komórki dysplastyczne i określa się stopień dysplazji jako: mały, średni lub duży; jest to ważne ze względu na różnice w dalszym postępowaniu; dysplazja małego stopnia może się cofnąć po leczeniu, natomiast średniego czy dużego stopnia wymaga zwykle dodatkowych badań 4 GRUPA - obecne są komórki atypowe czyli komórki o charakterze nowotworowym; jest to wynik nieprawidłowy, ale wykrycie choroby na tym etapie daje 100 % szans na wyleczenie, konieczna jest jednak szybka diagnostyka i leczenie 5 GRUPA - komórki atypowe są liczne; może to oznaczać obecność raka inwazyjnego, ale do postawienia pewnego rozpoznania konieczna jest pogłębiona diagnostyka - pobranie wycinków z szyjki macicy Terminologia Systemu Bethesda: Nieprawidłowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego ASC – atypowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego (podzielono na ASCUS i ASC-H) ASCUS – nieprawidłowe komórki nabłonka płaskiego trudne do jednoznacznej interpretacji ASC-H – nieprawidłowe komórki nabłonka płaskiego, w których nie można wykluczyć zmian dużego stopnia HSIL LSIL – zmiany śródnabłonkowe dyskariotyczne małego stopnia, zawierające: wirusa HPV, łagodną dysplazję, śródnabłonkową neoplazję szyjki macicy CIN 1 HSIL – zmiany śródnabłonkowe dyskariotyczne dużego stopnia, zawierające: dysplazję średniego i dużego stopnia, raka in situ, CIN 2 lub CIN 3 Nieprawidłowe komórki nabłonka gruczołowego AGC – atypowe komórki gruczołowe AGUS – nieprawidłowe komórki nabłonka gruczołowego trudne do jednoznacznej interpretacji AGCN – nietypowe komórki gruczołowe podejrzane onkologicznie Nieprawidłowy wynik cytologii - co dalej? Przede wszystkim każdy wynik badania należy skonsultować z lekarzem, który na podstawie dokładnego wywiadu z pacjentem, może dobrać procedury diagnostyczno-terapeutyczne najlepsze dla konkretnej pacjentki. W przypadku rozpoznania ASC-US zaleca się wykonanie dwóch badań cytologicznych w odstępach sześciomiesięcznych lub testu molekularnego na obecność HR HPV. Prawidłowy wynik pozwala na powrót do standardowych badań przesiewowych. W przypadku nieprawidłowości, kolejnym krokiem jest wykonanie badania kolposkopowego. Ujemny wynik badania kolposkopowego u pacjentki z dodatnim wynikiem HR HPV jest wskazaniem do powtórnego testu HR HPV za rok lub dwukrotnego wykonania cytologii, co 6 miesięcy. Należy pamiętać, że przy ASC-US, konizacja szyjki macicy nie powinna być pierwotnym postępowaniem diagnostycznoterapeutycznym. W porównaniu do ASC-US przy ASC-H, CINII+ występuje znamiennie częściej, dlatego dalsze postępowanie diagnostyczne jest takie jak dla wyników HSIL (patrz dalej). Ryzyko CIN II+ i raka u kobiet z wynikiem LSIL jest porównywalne jak w przypadku wyniku ASC-US i dlatego dalsze postępowanie niewiele się różni. Można rozważyć wykonanie kolposkopii z zamiarem wykonania biopsji. Jedynie u kobiet w wieku pomenopauzalnym, jako pierwsze rekomenduje się wykonanie testu HR HPV, ponieważ większe jest u nich prawdopodobieństwo zakażenia przetrwałego. W porównaniu do kobiet młodszych, w tej grupie pacjentek test ten posiada znacznie wyższą wartość prognostyczną. Wynik LSIL nie jest wskazaniem do wycięcia zmiany na szyjce macicy. W przypadku HSIL lub ASC-H zaleca się wykonanie badania kolposkopowego z biopsją podejrzanych zmian lub diagnostyczno-terapeutyczne wycięcie zmiany na szyjce z biopsją kanału. Nie ma sensu wykonywanie testu HR HPV, ponieważ w tym przypadku nie ma wartości diagnostycznej ani prognostycznej. Jeśli badanie histologiczne nie wykaże groźnych zmian, badanie kolposkopowe i cytologiczne powinno być wykonywane co 6 miesięcy. Kolejne rozpoznanie HSIL lub ASC-H powinno być zweryfikowane poprzez konizację. Natomiast dwukrotne negatywne wyniki cytologii i kolposkopii upoważniają kobietę na powrót do rutynowego badania pamiętać, że u kobiet z HSIL nie powinno się wykonywać zabiegów na szyjce macicy, po których nie uzyskujemy materiału do badania histologicznego. Rzadko rozpoznaje się AGC czyli obecność atypowych komórek gruczołowych. Zwykle są to komórki nienowotworowe związane z istnieniem polipa lub stanu zapalnego. Jednak w części takich przypadków stwierdza się zmiany CINII+, raka inwazyjnego szyjki macicy, endometrium czy jajnika, jajowodu. Z uwagi na niejednoznaczność tego wyniku, należy zastosować panel badań diagnostycznych: kolposkopię, biopsję kanału szyjki macicy, biopsję endometrium, test HR HPV, ultrasonografię dopochwową. Wykonanie tylko powtórnego rozmazu lub testu HR HPV jest niewystarczające! Stwierdzenie komórek raka w rozmazie cytologicznym wymaga pilnej diagnostyki, na którą składa się: biopsja celowana i wyłyżeczkowanie jamy macicy z następową oceną histopatologiczną. Dalsze postępowanie uzależnione jest od stopnia zaawansowania choroby i wieku pacjentki. Zmiany w obrazie histopatologicznym szyjki macicy Od roku 1975 WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) opisując zmiany w obrazie histopatologicznym szyjki macicy, wyróżniała dysplazję oraz raka przedinwazyjnego (carcinoma in situ). Termin “dysplazja” oznaczał występowanie nieprawidłowych komórek dysplastycznych w miejscu, gdzie powinien znajdować się nabłonek wielowarstwowy płaski. W zależności od grubości zmienionych dysplastycznie warstw nabłonka, wyróżniono trzy stopnie dysplazji: małą, średnią i dużą. Jednak z czasem zwrócono uwagę na niedoskonałość takiego podziału, gdyż zmiany prekursorowe w nabłonku szyjki macicy stanowią jeden ciągły proces transformacji nowotworowej. Dlatego też zrezygnowano z określenia “dysplazja” na rzecz “szyjkowej neoplazji śródnabłonkowej” (cervical intraepithelial neoplasia - CIN). Zależnie od stopnia zaawansowania zmian wyróżnia się: CIN I - zmiany dotyczą dolnej 1/3 grubości nabłonka; z uwagi na możliwość cofnięcia się zmian nawet bez leczenia (nawet 80% CIN 1 ulega samoistnej regresji w przeciągu 12-24 miesięcy), nie jest w pełni zmianą przednowotworową CIN II - zmiany dotyczą 2/3 grubości nabłonka z występowaniem równoczesnej atypii komórek nabłonka znacznego stopnia; uważany jest za stan przedrakowy i wymaga leczenia CIN III - obejmuje ponad 2/3, lub całą grubość nabłonka z silnie wyrażonymi cechami atypii komórek; obejmuje zmiany wcześniej określane jako “rak przedinwazyjny” Rola wirusa HPV w etiologii raka szyjki macicy Niemiecki lekarz Harald zur Hausen zajmował się badaniami dotyczącymi etiologii raka szyjki macicy. W 2008 roku za odkrycie zależności między zakażeniem wirusem HPV a rozwojem raka szyjki macicy otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Wirus HPV czyli wirus brodawczaka ludzkiego należy do grupy wirusów DNA. Jest przenoszony głównie drogą płciową i najczęściej ma przemijający charakter. Niestety przetrwała infekcja onkogennymi typami wirusa (HR HPV) ma wpływ na rozwój śródnabłonkowej neoplazji i raka szyjki macicy. Wyróżnia się 16 typów wirusa HPV mogących prowadzić do powstania raka. Największe znaczenie ma HPV 16 i 18, ponieważ odpowiada za ponad 70% wszystkich przypadków zachorowań na raka szyjki macicy oraz większość przypadków śródnabłonkowej neoplazji. Niektóre typy wirusa (typ 6 i 11) są mniej niebezpieczne, wywołują jednak wspomniane kłykciny kończyste, czyli brodawki narządów płciowych. Nieprawidłowy wynik cytologii nie musi oznaczać najgorszego. Rak szyjki macicy rozwija się bowiem wiele lat, zanim osiągnie stadium zagrażające życiu. Im szybciej zostaną podjęte kroki w walce z tą chorobą, tym większe szanse na wygraną. Nieprawidłowy wynik cytologii nie musi oznaczać najgorszego. Rak szyjki macicy rozwija się bowiem wiele lat, zanim osiągnie stadium zagrażające życiu. Im szybciej zostaną podjęte kroki w walce z tą chorobą, tym większe szanse na wygraną. Spis treściCytologia – badanie, którego nie wolno lekceważyćNieprawidłowy wynik to początek badańLeczenie zależy od stadium chorobyPo zabiegu: wsparcie psychoonkologa Nieprawidłowy wynik cytologii może być źródłem lęku i stresu. Nie należy jednak wpadać w panikę, gdyż rak szyjki macicy (RSM) nie rozwija się z dnia na dzień. Od chwili zakażenia wirusem HPV do rozwoju raka inwazyjnego mija 3–10 lat. Jeśli kobieta systematycznie robiła cytologię, ma duże szanse, by całkowicie przezwyciężyć chorobę. Cytologia – badanie, którego nie wolno lekceważyć Cytologia jest niezwykle cennym badaniem w profilaktyce i diagnostyce raka szyjki macicy. Pozwala wykryć nie tylko stany zapalne i określić ich przyczynę, ale także uchwycić wczesne zmiany nowotworowe, kiedy nie powodują one żadnych dolegliwości i – co najistotniejsze – kiedy są całkowicie uleczalne. Wartość badania cytologicznego zależy od oceny i interpretacji zmian morfologicznych oraz ich prawidłowej klasyfikacji, która jest cenną informacją dla lekarza prowadzącego o dalszym kierunku leczenia i terminie następnego badania. Obecnie zalecaną w Polsce klasyfikacją wymazów cytologicznych jest opisowy system Bethesda (TBS), choć często jeszcze spotyka się ocenę rozmazów w pięciostopniowej skali Papanicolau (PAP) – uważana jest ona jednak za niewystarczającą, bo nie dostarcza ginekologowi wszystkich informacji istotnych dla dalszego postępowania. W programach przesiewowych nieprawidłowe wyniki badania cytologicznego stanowią od 1 do 8 proc. wszystkich ocenionych rozmazów. W Polsce w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy w ciągu 2008 r. wśród 795 288 wykonanych badań było 19 296 (2,43 proc.) nieprawidłowych wyników cytologii. SPRAWDŹ>>System Bethesda - wyniki cytologii system Bethesda Nieprawidłowy wynik to początek badań W przypadku nieprawidłowego wyniku cytologii konieczne jest potwierdzenie lub wykluczenie zmian przednowotworowych i samego raka. W tym celu stosuje się kolejne badania, które pozwalają zweryfikować wynik cytologiczny, a w przypadku stwierdzenia zmian przedrakowych i rakowych umożliwiają szybkie podjęcie leczenia. Przy niejasnych wynikach (ASC-US, LSIL; grupa IIIA) stosuje się dwa powtórne badania cytologiczne w odstępach 6-miesięcznych po uprzednim leczeniu przeciwzapalnym, a także test HR HPV, który służy do wykrywania obecności DNA lub mRNA wysokoonkogennych typów wirusa HPV. W niektórych przypadkach zalecane jest wykonanie wyniki cytologii nasuwają podejrzenie zmian rakowych i raka (ASC-H, HSIL, AGC; grupa IIIB, IV i V), wykonuje się kolposkopię. To oglądanie szyjki macicy w dużym powiększeniu po uprzednim zastosowaniu próby octowej i próby Schillera, czyli przemyciu szyjki macicy rozcieńczonym kwasem octowym i jodyną. Nieprawidłowe komórki zabarwiają się specyficznie, co pozwala precyzyjnie określić podejrzane miejsca i wskazać, które powinny być zbadane histopatologicznie. Na podstawie uzyskanych w ten sposób wyników stosuje się odpowiednie leczenie w zależności od charakteru zmiany i stopnia jej zaawansowania. Aby jak najdokładniej ustalić stadium choroby, wykonuje się dodatkowo morfologię krwi, badanie moczu, USG przezpochwowe i jamy brzusznej, cystoskopię, rektoskopię i RTG klatki piersiowej. Leczenie zależy od stadium choroby Istnieje wiele metod leczenia zmian przedrakowych i rakowych szyjki macicy. W stadium 0 (carcinoma in situ), kiedy rak ograniczony jest do nabłonka, możliwe są następujące sposoby leczenia: Chirurgia laserowa – za pomocą promienia laserowego niszczone są komórki nowotworowe; Kriochirurgia – komórki nowotworowe i zmiany przedrakowe są niszczone poprzez zamrożenie; Usunięcie zmian za pomocą pętli diatermicznej (LEEP), elektrycznej (elektrokonizacja) – za pomocą cienkiego drucika, przez który przepływa prąd elektryczny, wycina się zmieniony fragment szyjki macicy; Chirurgiczna konizacja – usunięcie fragmentu szyjki macicy w kształcie stożka. Wybór odpowiedniej metody zależy od wieku kobiety oraz planów posiadania stadiach, gdy rak przekracza błonę podstawną szyjki macicy i nacieka głębsze tkanki (I–IV), a także narządy sąsiadujące, stosowane są: Histerektomia (prosta albo radykalna) – wycięcie macicy; histerektomia prosta polega na usunięciu macicy i szyjki macicy, radykalna obejmuje wycięcie szyjki i trzonu macicy, górnej części pochwy, a także przydatków i okolicz-nych węzłów chłonnych; operację wykonuje się w I i II stadium zaawansowania raka; Radioterapia – zastosowanie wysokich dawek promieniowania, które ogranicza zdolność komórek rakowych do namnażania się (stosuje się brachyterapię – naświetlania wewnętrzne, i teleterapię – naświetlania zewnętrzne); metoda ta może być stosowana wspomagająco przed operacją lub po niej albo samodzielnie lub w połączeniu z chemioterapią w wyższych stadiach zaawansowania raka; Chemioterapia – podawanie leków przeciwnowotworowych, które niszczą komórki rakowe nawet w odległych częściach ciała; stosuje się w przypadku przerzutów do innych narządów. Szansa na wyleczenie RSM zależy od zaawansowania raka w momencie podjęcia terapii, wieku i ogólnego stanu zdrowia kobiety, a także zastosowania właściwego leczenia. Po zabiegu: wsparcie psychoonkologa W trakcie leczenia i po nim niezbędna może okazać się pomoc psychologiczna, bo w przypadku diagnozy, jaką jest rak, niełatwo poradzić sobie samej z trudnymi emocjami towarzyszącymi chorobie. W takiej sytuacji wsparcie bliskich może okazać się niewystarczające, a specjalistyczna pomoc (najlepiej psychoonkologa) pozwala zaakceptować chorobę, zmierzyć się z lękiem, poprawia stan psychiczny i wspomaga proces powrotu do zdrowia. Ginekolog raz w roku Rak szyjki macicy może rozwinąć się u każdej kobiety niezależnie od wieku. Szczyt zachorowań przypada między 45. a 59. rokiem życia. Każdego dnia o chorobie dowiaduje się 10 Polek, a 5 z nich umiera, bo zgłosiły się do lekarza zbyt późno. Jednak z medycznego punktu widzenia łatwo ją wykryć: rozwija się w narządzie łatwo dostępnym badaniom, posiada dobrze opisane stany przedrakowe, które można w pełni wyleczyć. Zmiany przedrakowe czy wczesny rak rozwijają się skrycie, bez sygnałów ostrzegawczych. Dopiero w miarę postępu choroby mogą pojawić się nietypowe krwawienia (między miesiączkami, po stosunku, po menopauzie), obfite upławy, bóle w podbrzuszu podczas stosunku albo przy oddawaniu moczu, obrzęki nóg. Często dopiero te dolegliwości skłaniają do wizyty u ginekologa, ale wtedy okazuje się, że szanse na wyleczenie drastycznie maleją. miesięcznik "Zdrowie" Póź­ne ob­ja­wy raka szyj­ki ma­ci­cy to przede wszyst­kim nie­pra­wi­dło­we krwa­wie­nia z dróg rod­nych, krwa­wie­nia po sto­sun­ku czy upła­wy, któ­re mogą być my­lo­ne z in­fek­cją in­tym­ną. Naj­lep­szą pro­fi­lak­ty­ką dla ko­biet jest cy­to­lo­gia. Czas na ra­chu­nek su­mie­nia – kie­dy ostat­nio ją ro­bi­łaś? Rak szyj­ki ma­ci­cy na­zy­wa­ny jest ci­chym za­bój­cą ko­biet. Skąd to po­rów­na­nie? Wy­ni­ka z tego, że no­wo­twór ten bar­dzo dłu­go nie daje żad­nych ob­ja­wów. A gdy­by był roz­po­zna­ny w tym pierw­szym, bez­ob­ja­wo­wym okre­sie, to u po­nad 90% ko­biet moż­na by uzy­skać peł­ne wy­le­cze­nie. Spis tre­ści: Ob­ja­wy raka szyj­ki ma­ci­cyJak czę­sto wy­ko­ny­wać cy­to­lo­gię?Jak przy­go­to­wać się do po­bra­nia cy­to­lo­gii?Cy­to­lo­gia w cią­ży Ob­ja­wy raka szyj­ki ma­ci­cy Póź­ne ob­ja­wy raka szyj­ki ma­ci­cy to przede wszyst­kim nie­pra­wi­dło­we krwa­wie­nia z dróg rod­nych, krwa­wie­nia po sto­sun­ku, upła­wy, któ­re nie­kie­dy są my­lo­ne z in­fek­cją in­tym­ną (i mie­sią­ca­mi le­czo­ne le­ka­mi bez re­cep­ty – bez wi­zy­ty u gi­ne­ko­lo­ga). Dłu­go by tłu­ma­czyć, ale mię­dzy in­ny­mi dla­te­go uwa­żam, że leki na in­fek­cje po­chwy nie po­win­ny być do­stęp­ne bez re­cep­ty, po­nie­waż za­bu­rza­ją one na­szą czuj­ność on­ko­lo­gicz­ną). Za­cho­ro­wal­ność na raka szyj­ki ma­ci­cy w Pol­sce w la­tach 2008-2010 w za­leż­no­ści od wie­ku Za­pa­mię­taj – je­że­li masz nie­pra­wi­dło­wą wy­dzie­li­nę z po­chwy i krwa­wie­nia, pierw­sze co na­le­ży zro­bić to udać się do gi­ne­ko­lo­ga lub po­łoż­nej i wy­ko­nać cy­to­lo­gię szyj­ki ma­ci­cy. Nie dla­te­go, że cy­to­lo­gia po­wie nam coś o in­fek­cji, nie! – cy­to­lo­gia za­sad­ni­czo nie mówi nic o ro­dza­ju in­fek­cji, ale po­mo­że nam wy­klu­czyć naj­bar­dziej nie­bez­piecz­ną przy­czy­nę nie­pra­wi­dło­wej wy­dzie­li­ny z po­chwy. Oczy­wi­ście, je­że­li masz ak­tu­al­ną cy­to­lo­gię szyj­ki ma­ci­cy to szan­se, że wy­dzie­li­na jest wy­ni­kiem in­wa­zyj­ne­go raka szyj­ki ma­ci­cy – są małe. Więc nie pa­ni­kuj­my. Jak czę­sto wy­ko­ny­wać cy­to­lo­gię? Tu za­czy­na­ją się ogrom­ne scho­dy. I szcze­rze, na to py­ta­nie nie da się od­po­wie­dzieć tak jed­no­znacz­nie. Chcia­ła­bym Wam po­wie­dzieć – rób­cie cy­to­lo­gię raz na rok to na pew­no bę­dzie ona za­wsze ak­tu­al­na. Jest w tym ziar­no praw­dy – i jest to cał­kiem do­bre po­dej­ście. Sto­so­wa­ne przez spo­rą część gi­ne­ko­lo­gów w Pol­sce. Dla­cze­go nie przez wszyst­kich – za­py­ta­cie? Bo nie ma żad­nych ofi­cjal­nych wy­tycz­nych, że cy­to­lo­gię trze­ba wy­ko­ny­wać raz na rok u zdro­wej, nie­ob­cią­żo­nej ko­bie­ty. Obec­nie obo­wią­zu­ją­ce wy­tycz­ne od­no­śnie ba­dań pro­fi­lak­tycz­nych raka szyj­ki ma­ci­cy Pol­skie­go To­wa­rzy­stwa Gi­ne­ko­lo­gów i Po­łoż­ni­ków – po­zwa­la­ją na­wet na ba­da­nia prze­sie­wo­we raz na 5 lat (!), je­że­li za­rów­no wy­nik cy­to­lo­gii i ba­da­nie DNA HPV jest pra­wi­dło­we. Z dru­giej stro­ny we­dług pro­gra­mu pro­fi­lak­ty­ki raka szyj­ki ma­ci­cy usta­lo­ne­go przez Na­ro­do­wy Fun­dusz Zdro­wia – pro­fi­lak­ty­ka raka szyj­ki ma­ci­cy to cy­to­lo­gia raz na trzy lata u ko­biet mię­dzy 25. a 59. ro­kiem ży­cia. O ba­da­niach DNA HPV nie ma wzmian­ki. Jed­no co mu­si­cie wie­dzieć to, to że te po­wyż­sze wy­tycz­ne do­ty­czą pro­gra­mu skri­nin­go­we­go, czy­li ba­dań w po­pu­la­cji ko­biet bez ob­ja­wów. Je­że­li gi­ne­ko­log uzna za ko­niecz­ne to może pa­cjent­ce (w ra­mach NFZ) po­bie­rać cy­to­lo­gię na­wet na każ­dej wi­zy­cie. Czy to ma sens, to już inne py­ta­nie. Ak­tu­ali­za­cja na 2022 rok W grud­niu 2021 roku po­ja­wił się „Sche­mat po­ste­po­wa­nia w scre­enin­gu Raka Szyj­ki Ma­ci­cy (RSM)” opu­bli­ko­wa­ny przez Pol­skie To­wa­rzy­stwo Gi­ne­ko­lo­gów i Po­łoż­ni­ków. Dia­gno­sty­kę opar­to przede wszyst­kim: na cy­to­lo­gii (kla­sycz­nej lub pre­fe­ro­wa­nej na pod­ło­żu płyn­nym), ge­no­ty­po­wa­niu HPV. (W Pol­sce nie­ste­ty nie roz­po­wszech­ni­ła się cy­to­lo­gia na pod­ło­żu płyn­nym, a część ba­dań z po­niż­szych sche­ma­tów nie jest re­fun­do­wa­na przez NFZ. Miej­my na­dzie­ję, że ule­gnie to nie­dłu­go zmia­nie). Po­stę­po­wa­nie po­dzie­lo­no we­dług wie­ku pa­cjen­tek: dla ko­biet przed 30. ro­kiem ży­cia, nadal naj­istot­niej­sze jest wy­ko­ny­wa­nie cy­to­lo­gii co 1-3 lata za­leż­nie od uprzed­nie­go wy­ni­ku,dla ko­biet po­mię­dzy 30. a 70. ro­kiem ży­cia za­le­ca­ne jest wy­ko­ny­wa­nie tzw. Co-Te­stu, czy­li jed­no­cze­sne­go ozna­cze­nia cy­to­lo­gii i sta­tu­su HR-HPV (co 1-3 lata ). Co to ta­kie­go ta cy­to­lo­gia płyn­na? Cy­to­lo­gia – może być wy­ko­na­na na dwa spo­so­by: cy­to­lo­gia kla­sycz­na – „na szkieł­ko”,cy­to­lo­gia płyn­na – ko­mór­ki z szyj­ki ma­ci­cy są trans­por­to­wa­ne do la­bo­ra­to­rium w spe­cjal­nym płyn­nie. Cy­to­lo­gia płyn­na – ma tę za­le­tę, że moż­na z tego ma­te­ria­łu rów­nież wy­ko­nać ty­po­wa­nie DNA HPV oraz w ra­zie ko­niecz­no­ści bar­wić ko­mór­ki na róż­ne spo­so­by. Daje to nie­co więk­sze moż­li­wo­ści dia­gno­stycz­ne. Ale za­sad­ni­czo z ana­liz wy­ni­ka, że oba ro­dza­je cy­to­lo­gii mają po­dob­ną czu­łość w roz­po­zna­wa­niu zmian dys­pla­stycz­nych w prze­bie­gu raka szyj­ki ma­ci­cy. Ty­po­wa­nie HPV, u kogo jest za­le­ca­ne? To rów­nież nie jest naj­prost­sze py­ta­nie, bo są róż­ne sche­ma­ty ba­dań. Na pew­no za­le­ca się ty­po­wa­nie HPV u ko­biet, u któ­rych cy­to­lo­gia wy­szła nie­pra­wi­dło­wo – ASC-US, ASC-H, LSIL, HSIL. Czu­łość cy­to­lo­gii Część z Was pew­nie się już po­gu­bi­ła i my­śli so­bie: „Do­bra Ni­co­la nie mie­szaj tyl­ko po­wiedz, jak czę­sto Ty wy­ko­nu­jesz ba­da­nia, zna­jąc te wszyst­kie wy­tycz­ne?”. No więc od­po­wiedź brzmi – cy­to­lo­gię wy­ko­nu­ję u sie­bie – oczy­wi­ście nie sama so­bie 😉 raz na rok. I jest ku temu tyl­ko je­den po­wód – po­nie­waż czu­łość cy­to­lo­gii w naj­lep­szym wy­pad­ku (naj­le­piej po­bra­ny ma­te­riał, do­brze prze­cho­wa­ny, od­po­wied­nie la­bo­ra­to­rium i do­świad­czo­ny le­karz opi­su­ją­cy ba­da­nie) – się­ga 70%. Na szczę­ście rak szyj­ki ma­ci­cy jest no­wo­two­rem, któ­ry roz­wi­ja się wie­le lat. Więc za­łóż­my, że jed­ne­go roku go nie roz­po­zna­my – a szan­se są nie­ste­ty więk­sze niż 30% (tak wiem, to prze­ra­ża­ją­ce) – to wte­dy wy­ko­nu­jąc ba­da­nie raz w roku, za­ła­pie­my go praw­do­po­dob­nie jesz­cze na eta­pie, kie­dy bę­dzie moż­na go sku­tecz­nie le­czyć. Mam świa­do­mość, że taka czę­sto­tli­wość nie jest uwzględ­nio­na w ofi­cjal­nych wy­tycz­nych, ale wiem też, że wie­le au­to­ry­te­tów z dzie­dzi­ny gi­ne­ko­lo­gii ma ta­kie same zda­nie, dla­te­go od­wa­ży­łam się to na­pi­sać – zresz­tą od nich ta­kie my­śle­nie za­czerp­nę­łam. War­to pod­kre­ślić, że ro­biąc ba­da­nie raz na rok – na pew­no so­bie nie szko­dzi­cie, co naj­wy­żej z Wa­sze­go do­mo­we­go bu­dże­tu ubę­dzie 50 zł (bo mniej wię­cej tyle kosz­tu­je kla­sycz­na cy­to­lo­gia szyj­ki ma­ci­cy wy­ko­na­na pry­wat­nie). Tyle sło­wa­mi wstę­pu a te­raz przejdź­my do kon­kret­nych py­tań i od­po­wie­dzi, spraw któ­re Was nur­tu­ją od­no­śnie cy­to­lo­gii. Od­po­wied­nia szczo­tecz­ka cy­to­lo­gicz­na Po­wo­dy, dla któ­rych cy­to­lo­gia po­win­na być po­bra­na spe­cjal­ną szczo­tecz­ką (po­ni­żej mo­że­cie zo­ba­czyć, jak wy­glą­da) a nie wa­ci­kiem za­sad­ni­czo wska­zu­je­my dwa: tyl­ko tym spo­so­bem po­bie­rze­my ko­mór­ki za­rów­no z ka­na­łu szyj­ki ma­ci­cy jak i z tar­czy,aby uzy­skać dużą (wy­star­cza­ją­cą) ilość ko­mó­rek do oce­ny trze­ba użyć szorst­kie­go na­rzę­dzia, któ­re nie do­ty­ka a nie­co na­ru­sza cią­głość tkan­ki. Wy­tłu­ma­czy­łam Wam to do­kład­nie w tym fil­mie. Co zro­bić je­że­li le­karz po­bie­ra wa­ci­kiem a nie szczo­tecz­ką? Tego nie wiem. Ale po­zwo­lę so­bie za­cy­to­wać tu mo­je­go sze­fa, mój gi­ne­ko­lo­gicz­ny au­to­ry­tet – od­po­wiedź brzmi: „zmie­nić le­ka­rza”. Bo wy­tycz­ne już od 2006 roku są jed­no­znacz­ne, że cy­to­lo­gia szyj­ki ma­ci­cy musi być po­bie­ra­na spe­cjal­nym do tego na­rzę­dziem a nie wa­ci­kiem. Jak przy­go­to­wać się do po­bra­nia cy­to­lo­gii? Do cy­to­lo­gii nie trze­ba się spe­cjal­nie przy­go­to­wy­wać, wska­za­na jest nor­mal­na co­dzien­na hi­gie­na przed ba­da­niem. Nie wol­no płu­kać lub myć po­chwy we­wnątrz (nie wol­no tego ro­bić nig­dy ale przed cy­to­lo­gią to już ab­so­lut­nie). Na 48 h przed nie wol­no współ­żyć ani sto­so­wać le­ków do­po­chwo­wych. Co do dnia cy­klu to, cza­sa­mi się mówi aby było to co naj­mniej 5 dni po i 5 dni przed mie­siącz­ką – nie­ste­ty cięż­ko tak ide­al­nie tra­fić – więc praw­da i rze­czy­wi­stość jest taka, że cy­to­lo­gię moż­na wy­ko­nać każ­de­go dnia cy­klu kie­dy nie ma mie­siącz­ki. U ko­biet po me­no­pau­zie, na­bło­nek po­chwy oraz szyj­ki ma­ci­cy jest za­ni­ko­wy – dla­te­go war­to roz­wa­żyć przy­go­to­wa­nie ko­mó­rek do ba­da­nia sto­su­jąc miej­sco­wo pro­bio­ty­ki i es­tro­ge­ny (jest to de­cy­zja wa­sze­go le­ka­rza in­dy­wi­du­al­nie do­pa­so­wa­na do kon­kret­nej pa­cjent­ki). Cy­to­lo­gia w cią­ży We­dług pol­skich wy­tycz­nych PTG oraz re­fun­da­cji NFZ, każ­da ko­bie­ta w cią­ży po­win­na mieć po­bra­ną przy­najm­niej raz cy­to­lo­gię. Za­zwy­czaj robi się to na jed­nej z pierw­szych wi­zyt, ale moż­na po­brać i w dru­gim lub trze­cim try­me­strze, je­że­li ko­bie­ta do­pie­ro wte­dy się zgło­si na wi­zy­tę. Za­tem w cią­ży nie dość, że moż­na to wręcz trze­ba po­bie­rać cy­to­lo­gię. Wszyst­ko dla­te­go, że rak szyj­ki ma­ci­cy roz­po­zna­ny w cią­ży nie­ste­ty prze­bie­ga bar­dziej agre­syw­nie i wcze­sna dia­gno­sty­ka jest tu klu­czo­wa. W trak­cie lak­ta­cji czy­li pod­czas kar­mie­nia pier­sią moż­na po­bie­rać cy­to­lo­gię. Pa­mię­tam, ko­men­tarz mo­je­go sze­fa na moim Fa­ce­bo­oku “ma­ma­gi­ne­ko­log” – ja­kiś rok temu (a pan pro­fe­sor W. bar­dzo rzad­ko ko­men­tu­je, więc to było coś!). Jed­na z Was na­pi­sa­ła, że le­karz nie chce jej po­brać cy­to­lo­gii, bo ona kar­mi, kar­mi­ła już pół­to­ra roku i nie chcia­ła jesz­cze koń­czyć kar­mie­nia – wie­cie co Pro­fe­sor od­pi­sał? – „Zmień le­ka­rza”.Za­tem je­że­li kar­misz i w tym okre­sie przy­pa­da ter­min, aby wy­ko­nać cy­to­lo­gię to moż­na to ba­da­nie wy­ko­nać. Za­zwy­czaj po­bie­ram cy­to­lo­gię oko­ło pół roku po po­ro­dzie – dla­cze­go? Bo wte­dy przy­pa­da mniej wię­cej rok od ostat­niej cy­to­lo­gii (tej wy­ko­na­nej na po­cząt­ku cią­ży) i na­bło­nek szyj­ki ma­ci­cy jest już zre­ge­ne­ro­wa­ny po po­ro­dzie – ale po­now­nie, to żad­ne ofi­cjal­ne wy­tycz­ne. Je­że­li jest taka ko­niecz­ność (np. cy­to­lo­gia w cią­ży była nie­pra­wi­dło­wa) to moż­na cy­to­lo­gię po­brać już na wi­zy­cie po po­ło­gu, czy­li 6 ty­go­dni po po­ro­dzie. PS. Za po­moc przy na­pi­sa­niu tego ar­ty­ku­łu dzię­ku­ję fa­na­tycz­ce cho­rób szyj­ki ma­ci­cy wspa­nia­łej lek. Mag­da­le­nie Gro­chec­kiej. Dzię­ku­ję rów­nież lek. Mar­ty­nie Szo­pie-Kru­piń­skiej, któ­ra uak­tu­al­ni­ła dla Was wszyst­kie dane i wy­tycz­ne, to dzię­ki niej ma­te­riał zy­skał do­dat­ko­wy edu­ka­cyj­ny wy­miar. fot. Fotolia Każda dorosła kobieta powinna robić cytologię regularnie. Zanim umówisz się na badanie do ginekologa, sprawdź w kalendarzu, kiedy wypada ci kolejny okres. Cytologii nie robi się w trakcie miesiączki, 4 przed ani 4 dni po niej. Gdy ustalisz już konkretny termin wizyty, przez 2 poprzedzające go dni powstrzymaj się od współżycia, nie stosuj irygacji i globulek dopochwowych. Wyniki cytologii - które są prawidłowe? Obecnie ginekolodzy i cytolodzy stosują nowy sposób opisów, według tzw. systemu Bethesda. Pozwala on na dokładniejszą ocenę wyników. Oto ściągawka, dzięki której i tobie będzie łatwo je odczytać: Wynik prawidłowy – wszystko w porządku, jesteś zdrowa. Następną cytologię zrób za rok. Cytologia prawidłowa z łagodnym stanem zapalnym – to także dobry wynik. Stan zapalny powinien ustąpić samoistnie. Na następne badanie wybierz się za rok. Cytologia prawidłowa ze stanem zapalnym – oznacza, że powinnaś wyleczyć infekcję. Idź do ginekologa. Wyniki cytologii - kiedy jest nieprawidłowy? AGUS/ASCUS – wynik nieprawidłowy. Świadczy o stanie zapalnym, ale w próbce (tzw. rozmazie) nie ma komórek nowotworowych. Trzeba wyleczyć infekcję, a potem zrobić kolejną, kontrolną cytologię. Obraz cytologiczny odpowiada Bethesda LSIL – wynik nieprawidłowy. W pobranej próbce widoczne są pojedyncze komórki, z których mogą powstać nowotwory. Być może to także stan zapalny. Zgłoś się do lekarza. Zaleci ci leczenie, a w razie potrzeby także dodatkowe badania. Obraz cytologiczny odpowiada Bethesda HSIL – wynik nieprawidłowy. W rozmazie występują liczne komórki, z których mogą powstać nowotwory. Czym prędzej idź do ginekologa, bo konieczne są dalsze badani, np. kolposkopia (pozwala obejrzeć pod mikroskopem szyjkę macicy) czy biopsja (pobranie wycinków do badania histopatologicznego). Wraz z wynikiem cytologii podawana jest też informacja o tym, czy pobrana do analizy próbka nadaje się do oceny. Jeśli nie, badanie trzeba powtórzyć. Wyniki cytologii - jak to było kiedyś? Przez wiele lat cytologię opisywano w bardzo prosty sposób (zresztą wielu lekarzy nadal tak robi). Wyniki przedstawiano w skali od I do V: Grupy I i II świadczyły o tym, że wszystko jest w porządku. Grupa III mogła wskazywać na toczący się stan zapalny lub początkowe zmiany nowotworowe (konieczne było więc leczenie lub dalsze badania). Grupy IV i V sygnalizowały obecność komórek nowotworowych – w ramach dalszej diagnostyki trzeba było zrobić biopsję oraz badanie histopatologiczne (potwierdzające, czy to na pewno rak). Dowiedz się więcej o interpretacji wyników cytologii z naszego forum medycznego. Czytaj także: Na podstawie artykułu Diany Ożarowskiej-Sady/"Przyjaciółka" Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

asc h czy to rak